Sobota,
27 kwietnia
Dominik Ritszel „LOKAUT”
10 lutego – 31 marca 2022
Kurator wystawy: Stach Szabłowski
Architektura wystawy: Bartek Buczek
Wystawa Dominika Ritszela przedstawia epizody pewnej społecznej historii, która dobiega do momentu przesilenia, a może nawet do końca. Czy jest to historia nowoczesności? Historia patriarchatu? Historia męskości? Te pojęcia, dotąd ściśle ze sobą związane, rozplątują się na naszych oczach i ulegają redefinicji. Patriarchat przestaje być tożsamy z nowoczesną organizacją społeczną. Nowoczesność nie jest tym czym była, zaś współczesna męskość na pewno nie jest tym, czym będzie w przyszłości.
„Lokaut” skomponowany jest z czterech instalacji wideo, zrealizowanych przez artystę w latach 2014-2022. Każda z nich jest studium innej struktury społecznej, która służy organizowaniu męskich podmiotów w zbiorowe ciało poddane dyscyplinie i uniformizacji. Artysta przygląda się szkole, sali gimnastycznej, koszarom, poligonowi, polu bitwy, przestrzeni publicznej, w której zbiorowe ciało sił porządku zarządza zbiorowym ciałem społeczeństwa, wreszcie zakładom pracy, w których jednostki uczestniczą w procesie zbiorowej produkcji. Ritszela interesuje architektura i estetyka instytucji służących wychowaniu do wspólnych działań. Artysta analizuje ich choreografię, a także kostiumy i uniformy, które z wielu czynią jedno. Szczególną uwagę poświęca kwestiom przynależności, a także tradycyjnemu atrybutowi męskości czyli sile (fizycznej, militarnej, roboczej), którą w nowoczesnej organizacji społecznej wzmacnia się i trenuje, a jednocześnie poddaje dyscyplinie i kontroli władzy.
Ritszel podejmuje swoją refleksję w momencie kulturowego przesilenia, kryzysu patriarchalnej nowoczesności, który ściśle związany jest z wyczerpaniem paradygmatu tradycyjnej męskości. Społeczna taśma produkcyjna nowoczesności działająca na linii szkoła – sala gimnastyczna – armia – zakład pracy, przestaje działać. Wystawę otwiera premierowa realizacja „Ziemia wchłonie to wszystko”, w której artysta na przykładzie Górnego Śląska przygląda się społecznym oraz duchowym skutkom dezindustrializacji i przemian doby transformacji w Polsce – procesów wpisanych w szerszy kontekst globalizacji. Następuje wielki lokaut, likwidacja wielkiego przemysłu, zbiorowe zwolnienia. Miliony ludzi muszą wymyślić się od nowa. Dotyczy to szczególnie mężczyzn, wychowanych do bycia częścią zbiorowego, zdyscyplinowanego podmiotu. Ten podmiot rozpada się na naszych oczach; w pejzażu poprzemysłowego, zglobalizowanego kapitalizmu każdy ma być kowalem własnego losu – i każdy jest sam.
Prace Ritszela to narracje tworzone na granicy epok: zostaliśmy wychowani przez instytucje, które przygotowały nas do życia w porządku, który właśnie się kończy. Ten moment przesilenia widać wyraźnie na przykładzie przemian wyobrażeń o społecznych rolach, które do odegrania mają kobiety i mężczyźni. Feministyczna krytyka patriarchatu ma długą i bogatą tradycję, oraz ogromny dorobek teoretyczny. Na tle tego dorobku współczesna teoria męskości jawi się jako anachroniczna i cierpiąca na deficyty samoświadomości i samowiedzy. Doświadczeniu ponowoczesnej męskości towarzyszy dezorientacja i niepewność: jak performować swoją tożsamość, kiedy dawne wzorce są nieadekwatne do aktualnych realiów, a nowe nie zostały jeszcze wypracowane?
W tej sytuacji Ritszel poszukuje pęknięć w pozornym monolicie tradycyjnej męskości. Śledzi momenty, w których w manifestacjach siły dochodzi do głosu słabość, przemoc podszyta jest delikatnością, rzekomo jednoznaczna binarna tożsamość ujawnia swój nieoczywisty, queerowy wymiar. W tych pęknięciach artysta dostrzega potencjalne drogi wyjścia z kulturowego i politycznego kryzysu, w którym się znajdujemy.
Stach Szabłowski
Prace na wystawie:
„Ziemia wchłonie to wszystko”, 2022, wideo, dźwięk, 8’48’’
„Studium postaci”, 2020, trzykanałowa instalacja wideo, dźwięk, 07’47”
„Versus”, 2014, wideo, dźwięk, 08’21”
„Film o szkole”, 2014, wideo, dźwięk, 09’13”
Dominik Ritszel urodził się w 1988 roku. Artysta wizualny tworzący filmy, obiekty i video-instalacje. W 2013 roku ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Katowicach na wydziale Grafiki Warsztatowej.
W swoich pracach odnosi się do fantazmatów i wyobrażeń męskości osadzonych w kontekstach historycznych, kulturowych i politycznych. Jego realizacje stanowią krytyczny namysł nad kwestiami dotyczącymi władzy, instytucji i mechanizmów wykluczania.
Prace artysty były pokazywane m.in. w ramach międzynarodowych festiwali przeglądu video jak Les Rencontres Internationales (Gaîté Lyrique, Palais de Tokyo, Paryż), Proyector, International Video Art Festival, FIPA 29’ (Barritz). Brał udział w wielu wystawach grupowych m.in. Someone I have been observing for some time w Pastificio Cerere, Metronomics w Another Vacant Space, Przechwałki i pogróżki w Trafostacji Sztuki, Czekając na lepsze czasy w Miejsce Projektów Zachęty. Indywidualnie wystawiał w Galerii CSW Kronika w Bytomiu, Baszcie Czarownic w Słupsku, Banku Pekao Project Room i w Studio Tommaseo w Trieście. Reprezentował Polskę na Biennale Balticum w 2016 roku (Rauma, Finlandia).
Stypendysta Młodej Polski w 2014 roku oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w roku 2017. Laureat nagrody głównej Trieste Contemporanea Award 2015. Wyróżniony przez magazyn Forbes 30 Under 30 Europe w kategorii ARTS (2016). Mieszka i pracuje w Katowicach. Współpracuje z Galerią Szarą w Katowicach. Jego prace znajdują się w kolekcji CSW Zamek Ujazdowski i w prywatnych kolekcjach.
Dominik Ritszel jest laureatem nagrody Galerii Sztuki im. Jana Tarasina w Kaliszu i Nagrody Galerii BWA w Tarnowie za projekt „Studium postaci”, który zgłoszony został w Międzynarodowym Konkursie na Eksperyment w Sztukach Wizualnych PRÓBA 4.
Czas trwania wystawy: od 10 lutego do 31 marca 2022 roku
Wernisaż: 10 lutego 2022 roku (czwartek) godz. 19.00 do 22.00
Wernisaż online: https://www.facebook.com/GaleriaKalisz
Organizator:
Galeria Sztuki im. Jana Tarasina w Kaliszu
Instytucja Kultury Miasta Kalisza
Partnerzy Galerii:
Ergo Hestia, Polifarb Kalisz S.A., M&P Alkohole i wina świata
Patronaty medialne:
Magazyn SZUM, Ziemia Kaliska, Calisia.pl, Radio Centrum