„Poza zasadą tożsamości” – wystawa Dominika Lejmana w ramach „Postoju ze Sztuką”

Głównym tematem wystawy Dominika Lejmana „Poza zasadą tożsamości” jest krytyczne spojrzenie na współczesną kulturę wizualną, która podporządkowuje sztukę obsesyjnemu wartościowaniu przez pryzmat tożsamości. Artysta nie ogranicza się jednak do przestrzeni galerii – jego interwencja w ramach cyklu „Postój ze Sztuką” przenosi refleksję na temat tożsamości wprost na ulice miasta. Lejman zaprasza odbiorców do nieoczekiwanej konfrontacji z własnym odbiciem, wykorzystując do tego niekonwencjonalne w formie lustra, umieszczone w witrynach przystanków autobusowych na terenie Kalisza. W ten sposób codzienna, rutynowa chwila oczekiwania na autobus zamienia się w moment autorefleksji i spotkania ze sztuką w najmniej spodziewanym miejscu.

Dominik Lejman „Poza zasadą tożsamości”  

Współczesna, powszechna kultura wizualna wymusza obsesyjne wartościowanie świata poprzez lustro tożsamości. Podobnie tożsamość w sztuce, tożsamość artysty determinuje przekaz i jego znaczenie w artystycznym mainstreamie, odsuwając na plan dalszy jego uniwersalizm. W oparciu o umowę optyczną, paradygmat prostokąta, spadkobiercy renesansowego okna, stawiamy siebie, jako odbiorcy, w centrum.

W ostatnich pracach podejmuję się refleksji na temat umowy, narzucającej nam centralną, patriarchalną pozycję. W malarstwie zawsze interesował mnie nie tyle sam przekaz, co fenomen relacji z widzem. Malarstwo jest dla mnie najprostszą formą kwestionowania tego, co oczywiste. Z pozoru banalny zabieg przeformatowania prostokąta obrazu, pozbawienie widza iluzji jego „centralności”, jest na wystawie punktem wyjścia do szerszej refleksji na temat współczesnej, niekwestionowanej strategii obrazowania, obecnej w sztuce i w instytucjonalnej polityce sztuki.

Holbeinowska anamorfoza wprowadzona w politycznym obrazie „Ambasadorowie” (1533), nie jest w istocie zabiegiem czysto optycznym lecz konceptualnym, skłaniającym do refleksji na temat sztafażu „oficjalnej wersji”, schlebiającej naszemu złudnemu poczuciu bycia „w centrum”.

Peryferyjne, zdecentralizowane spojrzenie wyzwala nas z narcystycznego zaangażowania, umożliwiając krytyczny dystans. Tożsamość nie jest wartością samą w sobie. Dla artysty/artystki powinna być tylko inspiracją, której uważnie przygląda się z boku.

Dominik Lejman, 2025

Dominik Lejman
Biały, heteroseksualny mężczyzna po 50tce. Malarz. Absolwent Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku oraz Royal College of Art w Londynie. Brał udział w ponad 150 ekspozycjach zbiorowych, m.in. Biennale Architektury w Wenecji 2004, Sanguine w Fondazione Prada (2019), Macht! Licht! w Kunstmuseum Wolfsburg (2022). Autor ponad 100 wystaw indywidualnych w ośrodkach sztuki w kraju i za granicą. Ostatnia przeglądowa wystawa Dominika Lejmana Air Wants to Go odbyła się w 2020 roku w OP ENHEIM we Wrocławiu. W 2022 Lejman był autorem indywidualnej wystawy Lunatics w pawilonie Madnicity na wyspie San Servolo podczas 59 Biennale w Wenecji. Jego prace można znaleźć w wielu kolekcjach publicznych jak m.in. Muzeum Sztuki w Łodzi, Bremen Kunsthale, w przestrzeniach publicznych jak Cleveland Clinic collection jak i wielu kolekcjach prywatnych. Autor stałych realizacji site-specific min. Staging Anonymous (dolne miasto Gdańsk, CSW Łaźnia), we miss what we miss (Poznań Sculpture Park, Galeria ABC).

Laureat polskich i zagranicznych nagród, m.in. Paszportu Polityki (2001) i Berlin Art Prize (2018). Obecnie profesor doktor habilitowany, Dominik Lejman jest kierownikiem II Pracowni Malarstwa na Uniwersytecie Artystycznym im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu. Pracuje i mieszka w Berlinie i Poznaniu.

„Lustra” Dominika Lejmana w ramach projektu „Postój ze Sztuką” można oglądać w witrynach przystanków autobusowych miasta Kalisza w następujących lokalizacjach:

• Aleja Wojska Polskiego Rondo (kierunek jazdy: Wrocławska)
• Chopina II LO (kierunek jazdy: Rogatka)
• Częstochowska Teatr (kierunek jazdy: Nowy Świat
• Górnośląska Kaliniec (kierunek jazdy: Górnośląska Dworzec PKS)
• Nowy Rynek Babina (kierunek jazdy: Chopina)
• Parczewskiego (kierunek jazdy: plac Jana Pawła II, Łódzka, Warszawska)
• Plac Jana Pawła II (kierunek jazdy: Stawiszyńska Skarszewska, Łódzka Warszawska)
• Poznańska Kampus UK (kierunek jazdy: Centrum)
• Śródmiejska Złoty Róg (kierunek jazdy: pl. Jana Pawła II)

Czas trwania wystawy plenerowej: 5.03 – 4.04.2025