„Umieranko” – wystawa pokonkursowa 7. edycji Konkursu dla kuratorów

UMIERANKO
artyści: Paweł Baśnik, Maciej Cholewa, Ewa Gola, Wiktoria Kucharczak, Katarzyna Olma, Zuza Piekoszewska, Maryna Sakowska, Mateusz Sarzyński.

kuratorki: Ida Dziublewska, Gabi Skrzypczak
czas trwania wystawy: 20.06-24.08.2024

Tytuł wystawy zaczerpnięty został z etiudy filmowej Jana Jakuba Kolskiego (1984) – Umieranko. Opowiada on historię ostatniego dnia życia chłopa, który przygotowuje się na odejście. Kolski nakręcił swoje dzieło jeszcze w czasach studenckich, podejmując tematykę śmierci, zdawać by się mogło tak odległą dla młodych ludzi.

Umieranie i śmierć to motywy pojawiające się w sztuce niemal od jej początków. Jednocześnie stała i wieczna natura kresu życia wymaga ciągłego dostosowywania tych motywów, by nadal odzwierciedlały zastaną rzeczywistość. Powroty do tej tematyki pozwalają więc na weryfikację stanu człowieka względem zachodzących zmian, w tym nadchodzącej zagłady klimatycznej, kryzysów ekonomicznych, konfliktów geopolitycznych, transformacji życia społecznego i sfery prywatnej, podejścia do własnego ciała.

Codzienność śmierci i jej namacalność prezentuje Katarzyna Olma. Przejażdżka, przeskalowana rzeźba przedstawiająca martwego psa przypomina nam o naszych pierwszych kontaktach z umieraniem, przywołując jednocześnie perspektywę nie-ludzką. W twórczości Pawła Baśnika fascynacja śmiercią przeplata się z marzeniami o nieśmiertelności. Odwołując się do figur psychopompów (przewodników po zaświatach), wprowadza sylwetki mistycznych postaci, dla których śmierć ciała to początek nowego rozwoju bytu. Maciej Cholewa, tworząc Furtkę ostateczną / Furtkę dla tych, którzy się nie boją wizualność śmierci zestawił z wernakularną estetyką przedmiotów codziennego użytku (metaloplastyką). Symbolika bramy kojarzy się oczywiście z momentem przejścia w zaświaty, bramami niebieskimi, jednak u Cholewy wizualizuje także lęki i niepokoje związane z pozostaniem, bądź ucieczką z szeroko pojętych peryferii. Maryna Sakowska decyduje się na wizualną dosłowność. Bohaterami jej wielkoformatowych tkanin są tańczące kościotrupy. Artystka korzysta z estetyki kreskówkowej, co podkreśla niezobowiązujący charakter mierzenia się z przemijaniem. Jednak tytuł pracy odsyła nas do wiersza Aleksandra Wata zaczynającego się słowami “Bólu przyjście gdy stuka w kość moją jak w drzwi”, w którym dystans dzielący cierpienie czy dolegliwość od śmierci zaciera się.

Ewa Gola i Zuza Piekoszewska sepulkralne motywy zestawiają z cyfrową rzeczywistością mediów społecznościowych i naszej codziennej interakcji z technologią. Problematyzują postżycie śladu danych, jaki pozostawiamy po sobie umierając. Tak jak analiza dawnych rytuałów pochówku stanowi cenne źródło wiedzy o wartościach poprzednich epok, tak przyjrzenie się współczesnym konceptualizacjom tych praktyk informuje nas o stanie obecnym, gdzie koniecznym wydaje się pogrzebanie osoby wraz z jej wirtualną spuścizną. Mateusz Sarzyński czerpiąc z estetyki postcyfrowej, przedstawia to jak śmierć ulega demitologizacji. Zgon nie jest ostatecznością, zwłaszcza gdy stanowi stały element cyklu rozgrywki, jak w przypadku GTA: San Andreas, z którego zaczerpnięta jest postać gracza na obrazie. Jednocześnie umieszczenie tej postaci w konwencjonalnej wizji zaświatów wyciąga nas z tego cyklu, żartobliwie obnażając dwuwymiarowość powszechnych reprezentacji śmierci w fikcji. Wiktoria Kucharczak w intermedialnej instalacji mierzy się z materialnością przedmiotów cmentarnych, tworząc muzykę za pomocą zniczy i aranżując nekropolitalną ławeczkę w przestrzeni wystawienniczej. Artystka zachęca widza, aby usiadł i posłuchał muzyki*, rozmyślając nad witalnością własnego ciała.

Mimo tego, że jest jedynym, czego możemy być pewni w życiu, wszystkie przedstawione refleksje nadają śmierci niejednoznaczność. Nie wynika ona jednak jak dawniej z wątpliwości co do potencjalnego życia po śmierci lub losu nieśmiertelnej duszy. Nie szukamy więc już odpowiedzi na pytania: kiedy, w jaki sposób i czy na pewno umrzemy? Figura śmierci prowadzi więc raczej do kontemplacji nad tym, jak będzie wyglądać nasza droga ku nieuniknionemu.

*Muzyka do instalacji Ławeczka stworzona we współpracy z Mikołajem Tkaczem.

Ida Dziublewska, Gabi Skrzypczak – kuratorki.

BIOGRAMY ARTYSTÓW

Paweł Baśnik (ur. 1992)
Artysta wizualny, malarz. Pracownik wydziału Malarstwa na Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu, gdzie w 2022 roku obronił pracę doktorską. Jego prace nawiązują do tematyki mortualnej, motywów historycznych i psychologicznych. W swoich najnowszych pracach porusza tematykę związaną z posthumanistycznymi koncepcjami oraz ich mitologicznymi i religijnymi korzeniami, stawiając pytania o genezę i granice cywilizacyjnego postępu. Współzałożyciel kolektywu malarskiego Bezimienny oraz grupy artystycznej Kościół Nihilistów. Mieszka i tworzy we Wrocławiu.

Maciej Cholewa (ur. 1991 w Siemianowicach Śląskich)
Artysta sztuk wizualnych. Autor obiektów, instalacji, rysunków i fotografii. Skupia się na tematach związanych z peryferiami, tożsamością lokalną oraz estetyką wernakularną. Bazuje na własnych mikronarracjach oraz przetworzeniu zasłyszanych historii oraz kontekstów. Mieszka w Radzionkowie, małym mieście, które traktuje jako ważne źródło odniesień i inspiracji. Twórca projektu Pozdrowienia z małego miasta. Jego prace były prezentowane m.in w: CSW Kronika, TRAFOstacja sztuki w Szczecinie,  Galerii Bielskiej BWA, Galerii EL, Gdańskiej Galerii Miejskiej, Galerii Widna, MOCAK, Galerii BWA Katowice, Galerii Labirynt, Galerii Sztuki im. Jana Tarasina, Galerii Szara Kamienica, Galerii Szara, Galerii Sztuki Wozownia, Galerii Piktogram.

Ewa Gola (ur. 1997 w Szczecinie)
Ukończyła studia licencjackie (2020) i magisterskie (2023) z malarstwa na Akademii Sztuki w Szczecinie z wyróżnieniem. Poza malarstwem zajmuje się także rysunkiem, ilustracją komputerową i rzeźbą. W swojej twórczości porusza problemy pokoleń Y, Z i Alfa. Wizualizuje swoje lęki czytelnym dla odbiorców malarskim językiem. Często sięga po zróżnicowane środki malarskiej ekspresji w połączeniu z figuracją, która współgra z onirycznym stylem malarskim artystki. Używa w swoich obrazach symboliki klasycznej, ale także postinternetowej. Można dostrzec w jej twórczości silny wpływ biomorfizmu na postawę otaczającego nas świata.

Wiktoria Kucharczak (ur. 1997)
Artystka wizualna, edukatorka, bokserka. Ślizga się po prawdzie – badaczka przyszłości. Stypendystka.

Zuza Piekoszewska-Smith (ur. 1996)
Zuza ma niezwykły dar wyczuwania rzeczy, które nie są żywe. Formy pozornie zamrożone wciąż wydają się tętnić pewną mikroaktywnością, którą można odczuć tym wyraźniej, im więcej czasu poświęcimy na ich dokładne przyjrzenie się. Wydaje mi się że to nic takiego. Prace Zuzy przywołują jednak wspomnienia i echa podstawowych minionych energii, wywołując  to najdziwniejsze uczucie, gdy można uświadomić sobie swoją obecność. Aby zobaczyć ten specyficzny rodzaj emocji w rzeczach, potrzebujesz dystansu. Przedmioty muszą utracić swoją pierwotną funkcję i znaczenie, jakie nadajemy im w codziennym doświadczeniu. Funkcjonują wówczas na granicy dwóch światów – racjonalności i bezużyteczności, życia i odbierania życia. Praktyka Zuzy Przywołuje przede wszystkim poczucie przemijania, które nigdy nie kończy się śmiercią. – Przemek Sowiński. Reprezentowana przez galerię Łęctwo. Mieszka i pracuje w Poznaniu.

Katarzyna Olma (ur. 1992 w Bielsku-Białej)
Absolwentka wydziału malarstwa na Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki. Poza malarstwem zajmuje się tkaniną artystyczną, rzeźbą i tworzy instalacje scenograficzne.

Maryna Sakowska (ur. 1992)
Pracuje z malarstwem, rysunkiem, obiektem i instalacją. Ukończyła kierunek multimedia na Akademii Sztuki w Szczecinie (2019) oraz malarstwo na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu (2017). W latach 2020-21 pracowała jako asystentka w Pracowni Rzeźby Daniela Rycharskiego na Akademii Sztuki w Szczecinie. Malowanie jest dla niej próbą zrozumienia własnych doświadczeń i stanów emocjonalnych, a także laboratorium, w którym bada różne zjawiska kulturowe i społeczne m.in. z zakresu krytyki feministycznej i teorii queer, polityki cielesności oraz produkcji narracji historycznych. Finalistka konkursu Gepperta  (2020), potrójna finalistką konkursu Artystyczna Podróż Hestii (2017, 2018, 2019). Brała udział w 18. i 19. Przeglądzie Sztuki Survival. Wystawiana w takich miejscach jak między innymi: Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (2017, 2018, 2019), Fundacja Stefana Gierowskiego (2021), lokal_30 (2023, 2019), Serce Człowieka (2022), Galeria Arsenał w Białymstoku (2024), MOS w Gorzowie (2024), Trafostacja Sztuki w Szczecinie (2021, 2019), BWA Katowice (2022), Rondo Sztuki w Katowicach (2021), Galeria Arsenał w Poznaniu (2020, 2016), Galeria Biała w Lublinie (2019), Galeria Szara w Katowicach (2018) oraz zagranicą: w Prám Studios w Pradze (solowa wystawa, 2022), w Garage Gallery w Pradze (2021), The Hotdock Gallery w Bratysławie (2018), Kunstquartier Bethanien w Berlinie (2014).

Mateusz Sarzyński (ur. 1990 w Biłgoraju)
Mieszka i pracuje w Krakowie. Ukończył Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej oraz Wydział Grafiki ASP w Krakowie. Zajmuje się malarstwem, tatuażem oraz projektowaniem. Czerpie inspiracje z życia codziennego i kultury internetowej.

Projekt wystawy pt. „Umieranko” został nagrodzony w 7. edycji Konkursu dla kuratorów Galerii Sztuki im. Jana Tarasina i otrzymał tym samym rekomendację do realizacji.

miejsce wystawy:
Galeria Sztuki im. Jana Tarasina pl. św. Józefa 5, 62-800 Kalisz
czas trwania wystawy: 20.06-24.08.2024
producent:
Galeria Sztuki im. Jana Tarasina – Instytucja Kultury Miasta Kalisza

Patronaty medialne nad wystawą objęli:

NOTES NA 6 TYGODNI, Magazyn SZUM, Radio POZNAŃ, Radio Centrum, Ziemia Kaliska, CALISIA.PL

Partnerzy Galerii:
AR NEON, GRUPA Mo, SCHIMMEL PIANOS, POLIFARB KALISZ S.A., M&P ALKOHOLE WINA CYGARA