„SŁOŃCE TEŻ ZACHODZI” PROJEKT KURATORSKI – Vera Zalutskaya i Piotr Policht

„Miasta Archipelagu pielęgnują swoje nieszczęścia”, pisał w swojej ostatniej książce Filip Springer. Klęska numer jeden: wojna. Klęska numer dwa: tąpnięcie wielkich zakładów przemysłowych, zatrudniających rzesze mieszkańców, nowe społeczeństwo mieszkające w nowych miastach wojewódzkich w nowych domach z wielkiej płyty. To opowieść o tych wszystkich małych miastach, o siostrzeństwie, które rodzi się na sponiewieranych przez historię ruinach. O szukaniu wspólnotowości w sytuacji pozornie beznadziejnej.

Po spowodowanym katastrofą zapadnięciu w letarg, małym miastom ciężko jest obudzić się w nowym świecie. W wideo Macieja Cholewy ludzie mieszkający w nieokreślonym, uniwersalnym Małym Mieście, z upływem czasu, godzą się z losem i zamieniają się w betonowe słupy telekomunikacyjne. Czasem takie słupy wrastają w ziemię na drugim końcu świata, ale linie łączące je z Małym Miastem pozostają silne. Helena, kuzynka babci Izabeli Mrugały, przez pewien czas więźniarka w Auschwitz, wykradziona przez polskiego strażnika uciekła do miasteczka Adelaide w Australii. Została tam do końca życia, ale pamięć o rodzinnych Tychach pielęgnowała z upływem lat coraz mocniej. W jej listach znajdujemy wspomnienia, ale też drobne obiekty, nasiona, cytryny. Bez względu na to, że rośliny, pochodzące z tak odległych od siebie krajów jak Polska i Australia, są postrzegane jako egzotyczne w miejscu docelowym, kobiety dążą do tego, żeby odbudować łączącą je materialną nić.

Do niezwykłej historycznej manifestacji siostrzeństwa odnosi się Aliona Haiduk. Przywołuje ona pamięć o kobiecym proteście politycznym, który miał miejsce podczas powstania styczniowego (na Białorusi znanego jako powstanie Kalinowskiego) w latach 1863-1864. Kobiety nosiły wówczas czarne stroje, aby solidaryzować się z powstańcami. Protestowały na własny, dostępny im w ówczesnych realiach sposób. Aż w końcu władze zabroniły noszenia żałoby. Artystka wchodzi w rolę swoich anonimowych bohaterek. Znakiem walki zostaje ubranie, suknia służąca budowaniu poczucia wspólnotowości. Bunt kobiet jest często związany z ciałem i symboliką stroju – nie bez powodu historia ta tak mocno przypomina zeszłoroczne czarne protesty.

Konflikt zbrojny jest nierozerwalnie związany z cielesnością. Niezależnie od stopnia jego stechnicyzowania, zawsze koniec końców chodzi o ciała. Ich ślady splatają się z równie pokiereszowanymi ciałami miast. W perspektywie oficjalnej liczą się jednak historie o bohaterach, których pomnikami upstrzone są miejskie przestrzeni. Jeszcze za dzieciaka, nasiąknięty rozbudzającymi wyobraźnię heroiczno-tragicznymi historiami Łukasz Radziszewski chwycił za długopis i zaczął rysować wojnę. Kontynuując tę serię do dziś, z biegiem lat zaczynał przyglądać się jej obrazom coraz bardziej krytycznie.

Korzenie jednostki wrośniętej w Małe Miasto wplatają się w szerszą sieć. W pracy wideo Radziszewskiego widzimy wschody i zachody słońca zarejestrowane w poszczególnych punktach kuli ziemskiej w taki sposób, że ich 24-godzinne transmitowanie daje wrażenie, że słońce stoi w jednym punkcie. Pozorna stagnacja to efekt skoordynowanej pracy wielu osób, możliwej dzięki przestrzeni internetowej, która mimo coraz większej komercjalizacji i podporządkowania partykularnym interesom, umożliwia ludziom coraz sprawniejszą samoorganizację. Dziś wstrzymać Słońce i ruszyć Ziemię może już nie jednostka, a tylko legion geeków z małych miast całego świata.

Vera Zalutskaya, Piotr Policht

 

Łukasz Radziszewski – artysta, absolwent warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Interesuje się ikonografią militarną, różnymi formami zbiorowości, poszukiwaniem i wyodrębnianiem nowych lokalności. W swoich działaniach używa różnych środków wyrazu, w tym elementów swoich własnych kolekcji. Finalista konkursu Artystyczna Podróż Hestii 2015. Pracował jako etatowy plastyk w 2 Mazowieckim Pułku Saperów w Kazuniu Nowym. Jego prace były prezentowane między innymi w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Miejscu Projektów Zachęty, Galerii Arsenał w Białymstoku. Mieszka i pracuje w Warszawie.

 

Maciej Cholewa – artysta sztuk wizualnych. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Tworzy instalacje, wideo, obiekty, słuchowiska, opowiadania. W 2016 roku otrzymał wyróżnienie magazynu SZUM w konkursie Najlepsze dyplomy akademii sztuk pięknych 2016 i został nominowany do Nagrody Fundacji Grey House. Finalista konkursu Talenty Trójki 2017 w kategorii Sztuki Wizualne. W 2017 roku w Bytomskim BWA Kronika został zorganizowany debiutancki pokaz artysty pod tytułem Mit małego miasta. Mieszka i pracuje w Radzionkowie.

 

Izabela Mrugała – artystka sztuk wizualnych. Absolwentka Grafiki warsztatowej na Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Autorka kostiumów i scenografii dla filmu Pociecha (2015, reż Paweł Podlejski), spektaklu teatralnego Żywe pomniki (2016, Teatr From Poland). Brała udział w wystawach plakatów w Galerii Akademicka Akademii Techniczno-Humanistycznej (Bielsko-Biała, 2015) oraz Galerii w Rogu (Bielsko-Biała, 2014/2015), wystawie Swięto kalendarza (Galeria Akcent, Bielsko-Biała, 2015). Mieszka i pracuje w Krakowie.

 

Aliona Haiduk – artystka sztuk wizualnych. W obszar jej zainteresowań wchodzi problematyka relacji interpersonalnych, roli jednostki w strukturze społecznej oraz zależności kultury od struktur państwowych. W 2014 roku w mińskiej Galerii Sztuki Współczesnej Ў odbyła się indywidualna wystawa artystki pod tytułem Angulum ligno. Brała udział w licznych wystawach zbiorowych, takich jak: Festiwal DOTYK (Korpus8, Mińsk, 2016), Granice (Duszniki-Zdrój, 2016), Use sto tverdaje rastae u pavetry (Muzeum Maksima Bagdanovicha, Minsk, 2015), Measurements of Emptiness (Galeria Sztuki Współczesnej Ў, Mińsk, 2015), Anatomia 2 (Centrum Sztuki Współczesnej, Witiebsk, 2014) i innych. Mieszka i pracuje w Mińsku oraz Borisowiu.

 

Piotr Policht – kurator, krytyk sztuki, redaktor magazynu SZUM. Studiował Historię Sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 2016-2017 był redaktorem i asystentem ds. PR na portalu, poświęconym współczesnej sztuce MOISEUM. W roku 2015 był związany z magazynem Obieg. Publikował w takich czasopiśmach jak Fragile, Magazyn Sztuki, Opcje, Polisemia, KUNSZT. Kurator wystaw Przemysława Branasa (Narodziny czarnego i białego, galeria Księgarnia/Wystawa, Kraków, 2016 oraz Kawał chuja, galeria Szara Kamienica, Kraków, 2017), oraz wystawy zbiorowej Lubię cukierki nawet jeśli smakują jak kamyki (galeria Księgarnia/Wystawa, Kraków, 2016). Mieszka i pracuje w Warszawie.

 

Vera Zalutskaya – kuratorka sztuki współczesnej, studiowała Historię Sztuki oraz Kulturoznawstwo: porównawcze studia cywilizacji na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 2015-2017 była związana z Galerią Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki w Krakowie. Kuratorowała takie wystawy jak: Kurasovschina, my love (wystawa indywidualna Mashy Sviatogor, CECH, Mińsk, 2017), Granice (prywatne mieszkanie, Duszniki-Zdrój, 2016), Lubię cukierki nawet jeśli smakują jak kamyki (Księgarnia/Wystawa, Kraków, 2016), Measurements of Emptiness (Galeria Sztuki Współczesnej Ў, Mińsk, 2015), w ramach grupy Vera współorganizowała wystawę Boundaries of the Other (CECH, Mińsk, 2016). Mieszka i pracuje w Warszawie.