Kaliskie Biennale Rysunku i Grafiki „PRÓBA 2”

Od tek kolekcjonerskich do 3D

 „grafika [gr. gráphō ‘piszę’, ‘rysuję’] dziedzina sztuki, której istotą jest powielanie na papierze rzadziej pergaminie, atłasie, jedwabiu) kompozycji z uprzednio przygotowanej formy — klocka drewnianego, płyty metalowej (miedzianej, żelaznej, cynkowej, ołowianej, stalowej, aluminiowej), kamienia litograficznego oraz innych materiałów (ceraty, linoleum, szkła, gipsu), od których często wywodzi się nazwa techniki. (…) W grafice artystycznej całość procesu twórczego spoczywa w ręku artysty grafika, który opracowuje negatyw, tzn. wykonuje odpowiednią techniką rysunek na płycie drewnianej, metalowej lub innej, a następnie pokrywa ją farbą i pod prasą wykonuje odbitki na papierze lub tkaninie. Każda odbitka, zwana ryciną, ma wartość oryginalnego dzieła sztuki, a liczba odbitek z jednego negatywu zależy od zastosowanej techniki. Podstawowe techniki graficzne, zależnie od sposobu opracowania negatywu, dzielą się na: wypukłe (drzeworyt, gipsoryt, korkoryt, linoryt oraz cellografia), wklęsłe (miedzioryt, mezzotinta, staloryt, suchoryt, kamienioryt, ceratoryt, i wszystkie techniki trawione, jak: akwaforta, akwatinta, elektrotinta, fluoroforta, sposób kredkowy i miękki werniks), płaskie (litografia i algrafia). Odmienny charakter mają, zaliczane również do grafiki, monotypia i serigrafia.” (Encyklopedia PWN).

Fragmenty hasła „grafika”  w encyklopedii PWN nie oddają jej prawdziwej historii. Bo czym była grafika pomijając jej warsztatowe cechy? Była informacją o świecie, religii, opowieścią o świętych, wierzeniach, ostrzegała przed zajmowaniem się czarami pokazując karę przerażających tortur. W Europie grafika artystyczna była integralną wypowiedzią w książkach. Oglądając grafikę japońską i jej mistrzowski warsztat widzimy, że przepaść czasowa pomiędzy XV-wiecznymi kolorowymi drzeworytami a współczesną serigrafią nie jest aż tak duża. Świadczy to o ciągłości tego medium na jego najwyższym poziomie formalnym i warsztatowym. W XVI wieku wartość artystyczna grafiki została zauważona przez ówczesnych światłych myślicieli, którzy tworzyli zbiory grafik. Tworzyli kolekcje, teki, działy, posługując się kryterium warsztatu lub treści. Wiek XIX dokonał rewolucji w technikach druku i masowej produkcji grafiki ilustracyjnej. W Polsce międzywojennej grafika stała się dyscypliną budującą narodową tożsamość Polaków. Potem, w początkach XX wieku, zapomniane tradycyjne techniki graficzne stały się użyteczną formą wypowiedzi artystycznej. Grafika stała się sztuką autonomiczną. Z biegiem czasu i ta sytuacja się zmieniła. Artyści awangardowi poszukiwali nowych technik artystycznych, także graficznych. Jednak znaczącą zmianę w grafice wprowadziła technika serigrafii (sitodruku) w latach 60. i 70 z możliwością łączenia fotografii, pisma i koloru. Być może Andy Warhol przebił się do naszej świadomości, jako ten, który z grafiki uczynił „inne medium coś nam mówiące”. Zaproponował powtarzalność obrazów dobrze nam znanych zmieniając myślenie o sztuce i o grafice, stosując kolorową serigrafię, która była „prawie malarstwem” i częścią pop kultury. Dzisiejsza grafika komputerowa i technika 3D wprowadzają nową jakość w naszym otoczeniu, ingerują w inne dziedziny sztuki takie jak film, wideo czy tworzy gry komputerowe. Dokonują cichej rewolucji.

Jednak grafika jako nowa, autonomiczna dyscyplina nie pretenduje do bycia sztuką pierwszego frontu. Jest raczej niewidoczną hemisferą sztuki. Nie dokonuje transgresji w sztuce. Cechuje ją ewolucyjny rozwój, który jest funkcją zmian w sztuce w ogóle. Grafika i rysunek mają też unikalne właściwości, których nie mają inne dyscypliny sztuki: są łatwe do przesłania na każdą odległość. W latach 70. powstały w Polsce trzy najważniejsze imprezy międzynarodowe: Międzynarodowe Biennale Grafiki w Krakowie i nieco później Międzynarodowe Triennale Rysunku we Wrocławiu oraz Biennale Plakatu w Warszawie. Te 3 wystawy były oczekiwane przez artystów, krytyków i ludzi kultury, ponieważ właśnie te rodzaje sztuki miały łatwość w przekraczaniu granic państwowych. W przeciwieństwie do artystów, którzy prawie nie wyjeżdżali z kraju. Te międzynarodowe prezentacje były świętem sztuki i okazją do refleksji nad warsztatem mistrzów. Polscy artyści mieli też bardzo rzadką okazję w uczestniczeniu w międzynarodowym spotkaniu. To właśnie rysunek, grafika i plakat otwierały nam możliwość spojrzenia na świat. Poszerzały naszą wolność. Polski plakat artystyczny jest rozpoznawalny na całym świecie. Dzisiaj są to już mało znane fakty, bo wolność osobista i internet przenoszą nas błyskawicznie tam, gdzie chcemy być, i zobaczyć taką sztukę o jakiej zamarzymy.

Kaliskie Biennale Rysunku i Grafiki przyłącza się do tej wielkiej tradycji w bardzo skromnym, kameralnym wymiarze, co zachęca organizatorów do stworzenia laboratorium dyskusji i przemyśleń, monitorowania techniki graficznej i znalezienia nowych kodów dla tych autonomicznych dziedzin w sztuce.